قال الله تبارک و تعالی {اِنَّک لَعَلی خُلُق عَظیمٍ} (1 )
یکی از صفات پسندیده ای که در برخی از آیات قرآن و روایات اسلامی خیلی درباره اش سفارش شده است حُسن خُلق و برخورد خوب با انسانها است و نیز یکی از زشت ترین و ناپسندترین ویژگی هایی که در مقابل حسن خلق قرار دارد سوء خلق و تندرویی است که در روایات گوناگون مذمت شده است
پس خوش خلقی به معنای معاشرت نیکو و برخورد نیک با دیگران می باشد. این صفت ارزنده یکی از بهترین عوامل پیشرفت برای فرد و جامعه است که سبب گرمی و صفا میان انسانها شده و روح شخص و کسانی که با او معاشرت دارند را آرامش می باشد. خداوند در قرآن کریم درباره پیامبر اکرم(ص) می فرماید: «اِنَّک لَعَلی خُلُق عَظیمٍ» تو یا رسول الله دارای خلق بزرگی هستی. از این آیه نتیجه می گیریم که ما باید داراری خلق و خوی بزرگ و زیبا باشیم.
خوش خلق چیست و انسان اخلاقی کیست؟
ماده خلق (خ ل ق) اگر با خاء مفتوح استعمال شود به معنی صورت ظاهری است و اگر با خاء مضموم استعمال شود به معنی صورت باطنی است، مثلا وقتی می گوییم فلانی خلق و خلقش نیکو است یعنی ظاهر و باطنی آراسته و زیبا دارد. صورت باطنی «خُلق» انسان است مانند صورت ظاهرش «خُلق» دارای هیئت و ترکیبی زشت یا زیبا است. در بینش الهی کسانی را به حسن خلق متصف دانسته و انسان اخلاقی می دانند، که متخلق به اخلاق الهی و مودّب به آداب دینی بوده و در همه موضوعات و مسائل، پایبند به دستورات دین و عامل به آن باشد لذا در حدیثی رسول خدا(ص) دین را به حسن خلق تعبیر فرموده است(2) و در حدیث دیگر در تفسیر آیه «اِنَّک لَعَلی خُلُق عَظیمٍ» فرموده اند که مقصود اسلام است(3). و در احادیث و کلمات بزرگان از خلق رسول خدا(ص) به قرآن تعبیر شده است: لذا وقتی به روایات و کلمات معصومین (علیهم السلام) مراجعه می کنیم، می بینیم در بیان اینکه مقصود از حسن خلق چه بوده است و صاحب اخلاق حسنه عامل به چه اعمالی است؟ حسن خلق و یا کرائم اخلاق را به اموری از قبیل: صبر، سخاوت(4)، تواضع، رفتاری ملایم با مردم(5)، حلم و بردباری، پرهیزگاری و پاکدامنی، اجتناب از گناه، طلب روزی حلال و توسعه در زندگی اهل و عیال، و خلاصه، رفتار خوب، کلام طیب و پاکیزه و برخورد با بندگان خدا با چهره باز و شکفته، و امثال اینها تعریف کرده اند.(6)